همگام سازی فعالیت های عصبی در مغز زمینه ساز ظهور نوسانات عصبی به نام فرکانس های مغزی است که عملکردهای فیزیولوژیکی مختلفی را انجام می دهند و با حالات رفتاری مختلف مرتبط هستند.
فرکانس های مغزی تکانه های الکتریکی در مغز هستند. رفتار، احساسات و افکار یک فرد بین نورون های مغز ما ارتباط برقرار می کند. تمام امواج مغزی توسط پالس های الکتریکی هماهنگ از توده های نورون هایی که با یکدیگر در ارتباط هستند تولید می شوند. امواج مغزی ما در فرکانس های مختلف رخ می دهد. برخی سریع و برخی کند هستند. نام های کلاسیک این نوارهای دلتا، تتا، آلفا، بتا و گاما هستند. آنها بر حسب سیکل در ثانیه یا هرتز (هرتز) اندازه گیری می شوند.
۵ نوع اصلی فرکانس های مغزی
الگوهای مختلف امواج مغزی را می توان با دامنه و فرکانس آنها تشخیص داد. سپس امواج مغزی را می توان بر اساس سطح فعالیت یا فرکانس آنها دسته بندی کرد. با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که امواج مغزی منبع یا علت حالات مغزی یا تجربیات ما از ذهن خودمان نیستند. آنها فقط برخی از بازتاب های قابل تشخیص فرایندهای پیچیده در مغز هستند.
- فعالیت آهسته: به فرکانس کمتر و دامنه زیاد (فاصله بین دو قله یک موج) اشاره دارد. این نوسانات اغلب از نظر دامنه (عمق موج) بسیار بزرگتر هستند.
- فعالیت سریع: به فرکانس بالاتر و اغلب دامنه کوچکتر اشاره دارد.
فرکانس های مغزی گاما:
- فرکانس: ۳۲ تا ۱۰۰ هرتز
- وضعیت مرتبط: ادراک، یادگیری، وظایف حل مسئله
امواج مغزی گاما سریعترین امواج مغزی قابل اندازه گیری EEG هستند و برابر با “درک بالا” یا “حالت ذهنی اوج” در هنگام پردازش همزمان اطلاعات از قسمت های مختلف مغز هستند.
موثرترین متد بالا بردن فرکانس بدن تنها در چند دقیقه
فرکانس های مغزی بتا:
- فرکانس: ۱۳-۳۲ هرتز
- حالت: هوشیاری و تفکر فعال
برای مثال:
- مکالمه فعال
- تصمیم گیری
- حل یک مشکل
- تمرکز روی یک کار
- یادگیری یک مفهوم جدید
فرکانس های مغزی آلفا:
- فرکانس: ۸-۱۳ هرتز
- حالت: آرامش روحی و جسمی
فرکانس های آلفا از جمله امواج مغزی هستند که به راحتی قابل مشاهده هستند و اولین امواجی هستند که کشف شدند. زمانی که چشم ها بسته شده و ذهن آرام است قابل تشخیص می شوند. آنها همچنین اغلب در طول فعالیت های زیر به راحتی قابل تشخیص هستند:
- یوگا
- درست قبل از به خواب رفتن
- خلاق و هنرمند بودن
فرکانس مغزی تتا:
- فرکانس: ۴-۸ هرتز
- حالت: خلاقیت، بینش، رویاها
به گفته پروفسور جیم لاگوپولوس از دانشگاه سیدنی: “مطالعات قبلی نشان داده‌اند که فرکانس تتا نشان‌دهنده آرامش عمیق است و بیشتر در تمرین‌کنندگان مدیتیشن با تجربه رخ می‌دهد. منبع این احساس احتمالاً قسمت های جلویی مغز است که با نظارت بر سایر فرآیندهای ذهنی مرتبط است.”
در اغلب موارد، فرکانس های مغزی تتا زمانی که ما خواب می بینیم به شدت قابل تشخیص هستند، اما می توان آنها را در طول موارد زیر نیز مشاهده کرد:
- مدیتیشن عمیق
- خیال بافی
تحقیقات همچنین ارتباط مثبت امواج تتا را با حافظه، خلاقیت و رفاه روانی نشان داده است.
فرکانس های مغزی دلتا:
- فرکانس: ۵/۰-۴ هرتز
- حالت: خواب، رویا ببینی
امواج مغزی دلتا، کندترین امواج مغزی با بالاترین دامنه هستند. همچنین همان چیزی هستند که ما در هنگام خواب تجربه می کنیم. به طور کلی، سطوح مختلف آگاهی با حالت‌های موج مغزی غالب مرتبط است.
با این حال، هر یک از ما همیشه درجاتی از هر یک از این فرکانس های مغزی را در قسمت‌های مختلف مغز خود داریم. امواج مغزی دلتا زمانی اتفاق می‌افتد که گشنه هستیم.
آیا اختلال در فرکانس های مغزی باعث بیماری می شود؟
افراد مبتلا به ADHD، ناتوانی های یادگیری، آسیب های سر، سکته مغزی، سندرم تورت، صرع، از جمله سندرم خستگی مزمن و فیبرومیالژیا، ممکن است امواج آهسته بیش از حد (معمولا تتا و گاهی اوقات آلفای بیش از حد) را داشته باشند. هنگامی که مقدار بیش از حد امواج آهسته در قسمت های اجرایی (پیشانی) مغز وجود داشته باشد، کنترل توجه، رفتار و یا احساسات دشوار می شود. چنین افرادی معمولاً با تمرکز، حافظه، کنترل تکانه ها و خلق و خوی خود یا بیش فعالی مشکل دارند. آنها نمی توانند خیلی خوب تمرکز کنند و کارایی فکری آنها کاهش یافته است.
چگونه فرکانس های مغزی خود را آموزش دهیم؟
آیا می توان میزان تجربه این امواج مغزی مختلف و حالات مغزی و تجربیات فکری مرتبط با آنها را تغییر داد؟ به طور خلاصه باید گفت، بله.
برای دهه‌ها، تمرین‌کنندگان در برنامه‌های آموزشی با هدف تقویت حالت‌های مغزی که باعث افزایش در نوسانات خاص مغز و کاهش در برخی دیگر می‌شود، شرکت کرده‌اند. متداول‌ترین مثال این مورد، به نام نوروفیدبک، می‌تواند از EEG یا سایر روش‌های سنجش مغز استفاده کند.
کتاب صوتی قدرت باور از جو دیسپنزا
دانشمندان و پزشکان نوروفیدبک متوجه می شوند که بازخورد مستقیم و فوری در مورد حالات مغز، چه به صورت صدا، نور یا حتی یک بازی ویدیویی، می تواند تغییراتی در رفتارهای اساسی و حالات مغزی ایجاد کند که در امواج مغزی منعکس می شود. به نظر می رسد این بازخورد با آشکارتر کردن حالات مغزی برای گیرنده، فرآیند یادگیری را تسریع می کند.
یکی دیگر از کشفیات مهم در تاریخ اخیر علوم اعصاب، تفاوت های قابل توجه در ویژگی های امواج مغزی مراقبه گران با تجربه است. مراقبه‌گران خبره نه تنها امواج مغزی متفاوتی در حالت استراحت نسبت به افراد عادی دارند؛ بلکه به نظر می‌رسد که می‌توانند امواج مغزی خود را از طریق کنترل اختیاری افکار با سهولت بیشتری نسبت به دیگران کنترل کنند.
سخن نهایی
مشخصات فرکانس های مغزی ما و تجربه روزانه ما از جهان جدایی ناپذیر هستند. هنگامی که امواج مغزی ما از تعادل خارج می شوند، مشکلات مربوطه در سلامت عاطفی یا عصبی-فیزیکی ما وجود خواهد داشت. بی ثباتی در ریتم مغز با تیک، اختلال وسواس فکری، رفتار تهاجمی، خشم، دندان قروچه، حملات پانیک، اختلال دوقطبی، میگرن، نارکولپسی، صرع، سرگیجه، بی اشتهایی، هیپوگلیسمی و دیابت مرتبط است.
آشنایی با انسان های هم فرکانس و تعریف فرکانس مغزی
تصور می شود، ما نمی‌توانیم بر الگوهای امواج مغزی خود تاثیر بگذاریم، زیرا از آنها آگاهی نداریم. با این حال، هنگامی که می توانید امواج مغزی خود را در چند هزارم ثانیه پس از وقوع آنها روی صفحه کامپیوتر ببینید، به شما این توانایی را می دهد که آنها را تحت تاثیر قرار دهید و تغییر دهید. در ابتدا، تغییرات کوتاه مدت هستند، اما تغییرات به تدریج با بازخورد مداوم و تمرین، پایدارتر می شوند. مدیتیشن فرصت های بیشتری را برای توانبخشی از طریق بازآموزی مستقیم مغز ارائه می دهد. نکته جالب این است که حتی زمانی که یک مشکل ماهیت بیولوژیکی دارد، جایگزین درمانی دیگری به جز دارو نیز وجود دارد.
