لحظه حقیقت

همه ما کم و بیش لحظاتی را تجربه کرده‌ایم که مثلا در حین نوشیدن قهوه یا بازی با فرزندمان ناگهان جرقه ای روشن و هوشمندانه درباره راه حل یک مشکل مانند چراغی ذهنمان را روشن کرده است. این حالت بخصوص زمانی اتفاق می‌افتد که ما به مشکل مورد نظر فکر نمی‌کرده و در حال انجام کار دیگری بودیم. دانشمندان این ویژگی مغز را  به ارتعاشاتی ربط می‌دهند که در تمام انسان‌های سالم وجود داشته و تقریبا در همه آنها به شکل ناخودآگاه رخ می‌دهد. تنها درصد کمی از مردم توانایی مدیریت و تغییر فرکانس مغز را دارند. امروزه به وسیله ابزار و تکنیک‌هایی مانند الکتروانسفالوگرافی می توان امواج مغز را بررسی و ثبت نمود.

میلیاردها نورون یا سلول عصبی در مغز وجود دارد که همگی به شکلی عمیق و در هم تنیده با یکدیگر ارتباط دارند. این ارتباط با یک جریان الکتریکی کوچک شروع شده و سپس با سرعتی حیرت انگیز در طول شبکه عظیم نورون‌های گوناگون حسی و حرکتی منتقل می‌شود. برای درک این پدیده آن را همانند یک موج مکزیکی تصور کنید که در بین تماشاچیان میادین ورزشی اتفاق می‌افتاد. موج انسانی از یک نقطه شروع و سپس به سرعت منتقل می‌شود به طوریکه می‌تواند در کوتاهترین زمان به سمت دیگر میدان برسد.

امواج مغزی

انتقال پالس‌های الکتریکی در مغز نهایتا منجر به تولید امواج مغزی می‌گردد. این موج آنقدر قوی است که می‌توان آن را با کمک الکترودهای دستگاه EEG که بر روی سر قرار می‌گیرند؛ ثبت و تفسیر نمود. از طرف دیگر افرادی با درجات بالای خودآگاهی و صلح درونی قادر هستند امواج و ارتعاشات خود و دیگران را حس کرده و تا حدی بر آنها تاثیر بگذارند.

یکی از مواردی که دستگاه EEG بررسی می‌کند سرعت تکرار امواج است. به این معنی که فرضا دستگاه با شناسایی یک موج خاص، تعیین می‌کند که این موج چند بار در واحد زمان تکرار شده است. این فاکتور فرکانس یا بسامد موج نام دارد و بر واحد هرتز سنجیده می‌شود. امواج مغزی گوناگون فرکانس‌های مشخص دارند که به کمک آن می‌توان هویت موج را تشخیص داد. هر مدل نوسان مربوط به ناحیه خاصی از مغز است و طرح ویژه‌ای از افکار و احساسات فرد را نمایان می‌کند.

در علم پزشکی، رشته نوروفیدبک به مطالعه ارتعاشات و بررسی درجات و نحوه تغییر فرکانس مغز می‌پردازد. این علم امواج را به ۵ دسته اصلی تقسیم بندی کرده و به هرکدام یک حرف یونانی اختصاص داده است. برای بررسی ماهیت فیزیکی امواج مغزی با ما همراه باشید.

معرفی فرکانس‌های اصلی مغز

همانطور که گفته شد می‌توان امواج مغزی را بر اساس سطح فعالیت فرد و نوع فرکانس دسته بندی کرد. با این حال باید به خاطر داشته باشید که امواج مغزی علت روحیات و افکار ما نیستند. آنها در واقع تنها بازتابی از پروسه پیچیده‌ای می‌باشند که ما آن را قدرت درک، تعقل و اندیشه انسان می‌نامیم. به طور کلی ارتعاشات از نظر میزان فرکانس به دو دسته کلی طبقه بندی می‌شوند:

امواج آهسته: این امواج فرکانس کم و دامنه (فاصله بین دو قله یا دره موج) زیاد دارند. مانند موجی که با زدن ضربه به یک طبل بزرگ ایجاد می‌شود.

امواج سریع: این امواج به فرکانس بالا و دامنه کم نیاز دارند. برای تصور آنها به صدای تیز یک فلوت فکر کنید.

در ادامه امواج مغزی به ترتیب سریع ترین تا آهسته ترین آنها معرفی می‌گردند:

• امواج گاما

این ارتعاشات فرکانسی بین ۳۲ تا ۱۰۰ هرتز دارند. زمانی که مغز در اوج پردازش اطلاعات یا ادراک بالا است امواج گاما ساطع می‌شوند. مشاهده شده است این امواج در افرادی مانند استادان و راهبان بودایی که به شکل طولانی مراقبه و مدیتیشن انجام می‌دهند؛ بسیار قوی‌تر و منظم‌تر است.

• امواج بتا

بسامدی بین ۱۳ تا ۳۲ هرتز داشته و امواج غالب در هنگام تفکرات و اعمال روزمره‌اند. زمانی که شما هوشیار هستید،‌ همچنین در حالت تصمیم‌گیری، مکالمه یا آموختن یک مفهوم جدید امواج بتا ثبت می‌شوند. امواج بتا جز ارتعاشاتی هستند که مغز و بدن را فعال و برانگیخته نگه می‌دارند.  بنابراین علاوه بر اینکه وجودشان ضروری است لازم است برای حفظ آرامش ذهنی فرد، در طی روز به موقع خاموش شده و  با امواج دیگر جایگزین شوند. این تغییر فرکانس مغز سبب حفظ انرژی شده و بسیاری از خستگی‌های روحی و ذهنی را درمان می‌کند.

• امواج آلفا

امواج آلفا اولین ارتعاشاتی بودند که بشر موفق به مشاهده و ثبت آنها شد. فرکانس این امواج در بازه‌ای بین ۸ تا ۱۳ هرتز قرار می‌گیرد. زمانی که فرد از نظر روحی و جسمی در آرامش است یا وقتی چشم‌ها را بسته و در تلاش برای خالی کردن ذهن و رسیدن به نقطه تعادل در زمان آموزش مراقبه و یوگا است؛ امواج آلفا ظاهر می‌شوند. این امواج در چند دقیقه قبل از به خواب رفتن و چند دقیقه بعد از بیدار شدن در اوج خود قرار می‌گیرند. به دلیل آزاد بودن ذهن و مغز در این بازه زمانی فرد در اوج خلاقیت و عملکرد ذهنی است. بنابراین توصیه می‌شود که از این لحظات برای پیام رسانی به کائنات، هدف سازی و منظم کردن ذهن استفاده نمایید.

• امواج تتا

فرکانس در این امواج باز هم پایین‌تر آمده و به ۴ تا ۸ هرتز می‌رسد. زمانی که شما رویا می‌بینید یا موضوعی باعث کاهش هوشیاری و آگاهی شما شده است؛ این ارتعاشات اوج می‌گیرند. این امواج همچنین در زمان بروز خلاقیت، خیالبافی یا در هنگام نمود بینش‌های خاص در هنگام آموزش مدیتیشن غالب هستند. بر اساس یافته‌های دانشگاه سیدنی بالا رفتن این امواج در قسمت قدامی مغز در هنگام مراقبه و مدیتیشن بیانگر ورود ذهن به مرحله عمیق آرامش است. امواج تتا با حافظه، یادگیری و حالت خلبان خودکار مغز مرتبط هستند.

• امواج دلتا

این ارتعاشات آهسته‌ترین امواج مغز ما هستند و بسامدی بین ۰.۵ تا ۴ هرتز دارند. در عمیق‌ترین مرحله خواب، زمانی که بدن در حال ترمیم خود بوده و هوشیاری ما در پایین‌ترین درجه قرار دارد؛ امواج دلتا غالب می‌شوند. تغییر فرکانس مغز به سمت امواج دلتا سبب بهبود بسیاری بیماری‌ها و تقویت جوانی در فرد می‌شود. یکی از دلایلی که خواب عمیق شبانه برای سلامتی بسیار توصیه می‌شود؛ تاثیر مثبت امواج دلتا بر بدن است.

چگونگی تغییر فرکانس مغز برای رسیدن به بیشترین بازده ذهنی

نیکولا تسلا، فیزیکدان معروف، می‌گوید: «اگر می خواهید جهان را درک کنید به انرژی، فرکانس و ارتعاش فکر کنید.» بشر از گذشته‌های دور و حتی پیش از آنکه موفق به کشف ارتعاشات مغزی و ماهیت آنها شود؛ به دنبال یافتن راهی برای کنترل ذهن و تسلط بر روی افکار و احساسات خود و دیگران بود. بر اساس یافته‌های متخصصان نوروفیدبک هر کنشی اعم از صدا، تابش، تصاویر ویدیویی و … می‌تواند سبب تغییر فرکانس مغز شده و بر حالات و روحیات فرد اثر بگذارد.

یک تکنیک نوظهور برای آرام کردن بدن و خروج از امواج بتا، گوش کردن به ضربان دو گوش است. بر اساس آخرین یافته‌ها داوطلبین به کمک هدفون با یک گوش موسیقی با فرکانسی معلوم و با گوش دیگری موسیقی متفاوتی با فرکانسی متفاوت را گوش نمودند. در این حالت یک پدیده شنوایی خاص رخ می‌دهد. به این شکل که مغز در واکنش به این دو فرکانس، ارتعاشی پایین‌تر تولید کرده که گوش سپردن به آن لذت بخش است. این پدیده در درمان بیماران اضطرابی و افرادی که با مشکلات خواب مواجه هستند؛ بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

یکی دیگر از یافته‌های مهم در تاریخ علوم اعصاب کشف این حقیقت بود که امواج مغزی در مراقبه گران با تجربه با ارتعاشات مردم عادی تفاوت‌های قابل توجه دارد. استادان مدیتیشن و مراقبه گران خبره نه تنها می‌توانند با اراده خود سبب تغییر فرکانس مغز در حالات گوناگون شوند؛ بلکه در شرایط عادی و روزمره نیز فرکانس متفاوتی در مقایسه با ارتعاشات استراحت اکثر مردم دارند. زمانی که با این افراد گفتگو می‌کنیم از این توانایی به عنوان یک مهارت یاد می‌کنند که مانند هر مهارت دیگری قابل یادگیری است. مراقبه و مدیتیشن سبب تقویت توجه و تمرکز شما شده و درهای جدیدی از قدرت‌های ذهنی را خواهد گشود.

توصیه‌های دکتر جو دیسپنزا برای تغییر فرکانس مغز

دکتر دیسپنزا دانشمند و محقق پیشرو در زمینه مراقبه و مدیتیشن و تاثیرات ذهن بر کیفیت عملکرد بدن در کتاب صوتی شکست عادت‌های کهنه کنترل آگاهانه امواج را کاملا امکان پذیر می‌داند. او معتقد است شخصیت و هویت افراد در انحصار ژن‌ها نبوده و می‌تواند تغییر کند. البته چنین تغییری مستلزم جایگزینی رفتارها و تفکرات “من قدیمی” با مدل‌های جدید آن در یک “من خود ساخته” است. در کتاب شکست عادت‌های کهنه جو دیسپنزا شما در می‌یابید که چگونه هر تفکر یا هر واکنش سبب تغییر فرکانس مغز شده و به همان نسبت روحیات و در ادامه شخصیت شما را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

وی همچنین در کتاب ماورای طبیعی شدن به این نکته اشاره می‌کند که انسان به واسطه داشتن قدرت تغییر بدن به واسطه تغییر ذهن، موجودی ماورایی است. او معتقد است انسان ماورای جسم و بدن خود بوده و صاحب قدرت‌هایی است که هر کدام در گوشه‌ای از ذهن او پنهان شده‌اند. با توجه به اینکه در سکوی پرتاب امکانات متنوعی مانند امکان دانلود کتاب صوتی شکست عادت‌های کهنه پیش بینی شده، راه رسیدن به کنترل ذهن با آموزه‌های دکتر جو تا حد زیادی هموار شده است. سکوی پرتاب دوست و همراه شما در تمام مراحل این تغییر شگفت‌انگیز خواهد بود.